Terugvorderingsbeleid overheid ‘milder’?
De wetgever heeft wettelijke bepalingen opgesteld om duidelijk te maken dat fraude met uitkeringen niet loont. Deze bepalen dat bij een onverschuldigd betaalde uitkering – of dit nu veroorzaakt wordt door een fout van (bijvoorbeeld) het UWV of de SVB, of een (bewuste) fout van de burger – tot terugvordering moet worden overgegaan. Tenzij sprake was van een dringende reden, zoals ernstige psychische of financiële nood. Vooral door de Toeslagenaffaire is er in de jurisprudentie een duidelijke kentering gekomen in de benadering; er is veel meer oog gekomen voor de menselijke maat.
Zo heeft de Centrale Raad van Beroep in 2024 belangrijke uitspraken (ECLI:NL:CRvB:2024: 726 en ECLI:NL:CRvB:2024:2193) gedaan waarin de dringende reden als een open norm werd neergezet. Niet alleen de gevolgen van de terugvordering werden van belang, maar ook de oorzaken en de overige omstandigheden. Hierbij noemde de CRvB de volgende criteria:
- Wat zijn de gevolgen van de terugvordering voor de betrokkene op sociaal, financieel en psychisch vlak?
- Waardoor is de terugvordering ontstaan?
- Zijn door de overheid fouten gemaakt of is sprake van trage besluitvorming?
Daarnaast kunnen ook nog andere feiten en omstandigheden een rol spelen.
Belangenafweging
De overheid moet in ieder geval tot een integrale belangenafweging komen. Dit betekent dat zij bij het nemen van een terugvorderingsbeslissing een kenbare belangenafweging moet maken. Daarbij moeten alle relevante feiten en omstandigheden in onderlinge samenhang bezien worden meegenomen, die er dan voor zorgen dat de uitkomst niet onevenredig is.
Tip
Let op: zo’n belangenafweging is uiteraard zeer vatbaar voor discussie. Daarom moet worden getoetst of het bestuursorgaan (UWV/SVB) wel de juiste kenbare belangenafweging heeft gemaakt. Gelet op de complexiteit is een fout zo gemaakt. Om die reden is het dus al snel zinvol om een terugvorderingsbeslissing te (laten) controleren.
Heb je hulp nodig bij het beoordelen van een situatie waarin dit speelt? Neem dan contact op met mr. Gert-Jan van Dijk via gj.vandijk@fiscount.nl of 038-45 61 900.
