Nieuws - Agro-actualiteiten RVO gaat strenger controleren op feitelijk gebruik percelen
Landbouwers kunnen jaarlijks verschillende subsidies uit het Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) aanvragen. Elk landbouwperceel en elk landschapselement kan maar bij één aanvrager in gebruik of beheer zijn, met de juiste gebruikstitel. Hier gaat de RVO nu strenger op controleren.
In 2023 meldden journalisten van Investico en Follow the Money dat boeren duizenden hectaren overheidsgrond zouden registreren, zonder toestemming van de bezittende overheid. In de media en in de politiek is dit breed uitgemeten. Uit steekproeven door RVO bleken inderdaad veel fouten en onregelmatigheden. Waarschijnlijk zijn deze voor een deel te wijten aan de landschapselementen zoals sloten en houtwallen die in 2023 voor het eerst zijn aangemeld. Voor de RVO waren deze publiciteit en een EU-audit aanleiding om over te gaan tot strengere controles.
Geldige gebruikstitel
Wie een perceel wil aanmelden voor een GLB-subsidie heeft in principe een geldige gebruikstitel (eigendom, pacht of een gebruikersverklaring) nodig. Is een agrarische ondernemer zelf geen eigenaar van een perceel? Dan is toestemming nodig van de eigenaar voor het gebruik van de grond. RVO vraagt echter pas om een schriftelijke toestemming op het moment dat er een controle plaatsvindt. Vanaf 2023 kunnen boeren ook subsidie aanvragen voor landschapselementen zoals sloten en houtwallen, die zij met toestemming van de eigenaar in beheer hebben.
Feitelijk gebruik
Elk landbouwperceel en elk landschapselement kan maar bij één aanvrager in gebruik of beheer zijn met de juiste gebruikstitel. Dit noemt RVO het feitelijk gebruik. Uit de feiten en omstandigheden moet blijken dat de aanvrager het beheer heeft en een geldige gebruikstitel of toestemming. Het College van Beroep (Cbb) voor het bedrijfsleven deed recent uitspraak in een zaak (ECLI:NL:CBB:2025:467), waarin de aanvrager stelde mondelinge overeenkomsten te hebben met de eigenaren van de percelen. Volgens hem was er daardoor wel sprake van een gebruikstitel. Bovendien bleek volgens hem uit de website van de RVO niet dat hij bij de aanvraag verklaringen van de eigenaren moest overleggen. In zijn optiek kon daar achteraf dan niet alsnog om gevraagd worden. Het Cbb stelde de aanvrager hier in het ongelijk, omdat hij niet aannemelijk kon maken dat hij over zo’n gebruikstitel beschikte.
Dubbelclaims
In de praktijk gebeurt het regelmatig dat twee subsidieaanvragers (voor een deel) hetzelfde perceel opgeven. Zo ontstaat een overlap: de ‘dubbelclaim’. De RVO communiceert op diverse momenten na het indienen van de aanvraag dat er een dubbelclaim is ontstaan, met de naam en het adres van de andere aanvrager. De aanvragers moeten deze overlap uiterlijk bij de definitieve aanvraag van de GLB-subsidies met elkaar oplossen. Als een dubbelclaim niet wordt opgelost, telt dat perceel geheel of gedeeltelijk niet mee. De RVO trekt het betreffende perceel dan in voor beide aanvragers. Recent is de RVO een pilot gestart met Terrein Beherende Organisaties (TBO’s) om hun percelen te registreren bij de RVO. Als een geregistreerd perceel vervolgens wordt aangemeld door een landbouwer, ontstaat een dubbelclaim. Hiermee wil men onterechte aanmeldingen voorkomen.
Controles RVO
De RVO controleert steekproefsgewijs of aanvragers beschikken over geldige gebruikstitels. Een eerder gemaakte mondelinge afspraak met een eigenaar moet op dat moment worden onderbouwd met een schriftelijke toestemming van de eigenaar. Bij de controle van de gebruikstitels van de aangemelde percelen of landschapselementen is voor de RVO sinds 2025 de kadastrale perceelgrens leidend. In de praktijk blijkt echter dat kadastrale grenzen vaak niet overeenkomen met de topografische perceelgrenzen. Dit is geen probleem, zolang de gebruiker ook eigenaar is van het aangrenzende perceel of landschapselement. Als echter een gedeelte van een perceel in eigendom is van een overheid of een TBO, kan dit de nodige discussie opleveren voor de betreffende aanvrager.
Waarschuwing of sanctie
Bij een onterechte opgave van een perceel of landschapselement zal de RVO een sanctie opleggen:
- Als een perceel of landschapselement gedeeltelijk niet ter beschikking staat van de aanvrager, volgt eerst een waarschuwing.
- Bij een eerste herhaling volgt een korting van 5% over de gehele GLB-steun, bij een tweede herhaling wordt dat een korting van 10%.
- Als een perceel of landschapselement geheel onterecht is opgegeven, is de korting direct 10% over de gehele GLB-steun.
Let op: valt een landschapselement geheel buiten de kadastrale grens, zonder toestemming van de eigenaar? Ook dan is de korting 10%. Bij herhaling is de sanctie zelfs 20%.
Tips
- Vermijd het dubbel intekenen van percelen. Alle aanvragers met een dubbelclaim ontvangen hierover een bericht van de RVO. Ga daarmee aan de slag om intrekking van percelen te voorkomen.
- De kadastrale grens is bepalend voor de intekening van een perceel. Daarbuiten is toestemming nodig, óók als het topografische perceel in eerdere jaren al werd ingetekend.
- Controleer de intekening van opgegeven percelen en landschapselementen. Bij overschrijding is de vraag: heeft de aanvrager het beheer en is een schriftelijke toestemming van de eigenaar mogelijk? Zo niet, pas de intekening dan aan en verwijder de stroken of landschapselementen die buiten de kadastrale grens vallen.
- Is een naastgelegen perceel eigendom van de overheid of een terreinbeherende organisatie (TBO)? Wees dan extra alert. Toestemming door overheden en/of TBO’s kan een probleem worden als er geen beheer is afgesproken.
- Heeft de aanvrager in 2024 al een waarschuwing gehad? Neem dan geen risico’s en knip risicopercelen (in eigendom van overheden of TBO’s) af op de kadastrale grens.
Zorgvuldige aanpak nodig
Zoals hiervoor beschreven, gaat de RVO strenger controleren bij aanvragers van GLB-subsidies of ze beschikken over een geldige gebruikstitel is of aantoonbare toestemming voor de aangemelde percelen of landschapselementen. Daarbij wordt vanaf 2025 ook gebruik gemaakt van de kadastrale perceelgrenzen. In de praktijk kan dit veel discussie met de RVO opleveren. Voor boeren en hun adviseurs is het daarom – mede gezien het sanctiebeleid – van belang om zorgvuldig te werk gaan.
Johan Kranenburg is als agrarisch bedrijfsadviseur en trainer verbonden aan Fiscount.
