Nieuws - BTW ViDA-pakket verandert Europees btw-stelsel ingrijpend
Voor ondernemers, accountants en belastingadviseurs in binnen- en buitenland gaat er op btw-gebied veel veranderen. Oorzaak hiervan is het hervormingspakket ‘VAT in the Digital Age’ (ViDA), dat de Raad van de Europese Unie heeft aangenomen op 11 maart 2025. Dit staat voor een fundamentele modernisering van het Europese btw-stelsel.
De goedkeuring door de Raad van de Europese Unie is de laatste stap in het goedkeuringsproces na de goedkeuring door het Europees Parlement (17 februari jl.) en de Ecofin ministers van Financiën (november 2024). De ViDA-hervormingen markeren een fundamentele modernisering van het Europese btw-stelsel. Die is noodzakelijk vanwege de snelle opkomst van e-commerce, platformeconomieën en de behoefte aan meer fraudebestrijding en administratieve vereenvoudiging. Het pakket raakt ondernemers, accountants en belastingadviseurs in binnen- en buitenland.
Wat is ViDA?
Zoals aangegeven, staat ViDA voor ‘VAT in the Digital Age’, oftewel btw in het digitale tijdperk. ViDA is een hervormingspakket om het btw-stelsel in de Europese Unie te moderniseren en te digitaliseren. Het belangrijkste doel is het verbeteren van de belastinginning, het verminderen van fraude en vereenvoudigen van de btw-naleving voor bedrijven en belastingdiensten door technologie te gebruiken. ViDA heeft drie hoofdpijlers, die tot doel hebben om het btw-stelsel aan te passen aan de uitdagingen van de digitale economie en om de efficiëntie ervan te verbeteren op Europees niveau. Deze pijlers zijn:
- digitale real-time rapportering op basis van e-facturatie;
- de platformeconomie; en
- enkelvoudige btw-registratie (single VAT registration).
ViDA-pakket formeel aangenomen
De Raad van de Europese Unie heeft zijn definitieve goedkeuring gegeven aan wetten die bedoeld zijn om de btw-regels van de EU aan te passen aan het digitale tijdperk. De wetteksten zijn op 25 maart jl. gepubliceerd in het Publicatieblad van de EU. De richtlijn, verordening en uitvoeringsverordening treden in werking 20 dagen na publicatie in het Publicatieblad van de EU, dus ze zijn al in werking getreden. Terwijl de verordeningen rechtstreeks van toepassing zijn, moet elke lidstaat de richtlijn omzetten in nationale wetgeving. De implementatie vindt gefaseerd plaats tussen 2025 en 2035.
Tijdpad implementatie ViDA
Het definitief goedgekeurde hervormingspakket voor de btw wordt gefaseerd geïmplementeerd en kent het volgende tijdpad:
| Datum | Maatregel |
|---|---|
| 2025 (bij inwerkingtreding) | De lidstaten kunnen op hun grondgebied gevestigde belastingplichtigen verplichten om elektronische facturen uit te reiken voor andere goederenleveringen en diensten dan grensoverschrijdende transacties. |
| 1 januari 2027 | Uitbreiding OSS voor levering van energieproducten en goederenbewegingen. |
| 1 juli 2028 | Uniforme btw-registratie (uitbreiding van OSS tot alle B2C-leveringen, voorraadoverdrachten en toepassing van de verplichte verleggingsregeling) en vrijwillige invoering van de regel dat hosting- en mobiliteitsplatforms als leverancier worden beschouwd (platformfictie). |
| 1 januari 2030 | Uiterste invoeringsdatum btw-verplichtingen voor platforms (optioneel). |
| 1 juli 2030 | Verplichte e-facturatie en digitale rapportage bij grensoverschrijdende B2B-transacties. |
| 1 januari 2035 | Alle lidstaten hebben hun nationale digitale rapportagesysteem aangepast aan het EU-format. |
De drie hoofdpijlers – een nadere analyse
Pijler 1: verplichte e-invoicing en realtime digitale rapportage (DRR – Digital Reporting Requirements)
Deze eerste pijler bevordert de implementatie van elektronische facturering (e-invoicing) en het opzetten van digitale rapportagesystemen, om zo gemakkelijker belastinggegevens tussen EU-landen te kunnen uitwisselen. Het doel is om e-factureringsprocessen in alle lidstaten te standaardiseren, wat zal leiden tot meer transparantie, efficiëntie en een vermindering van belastingfraude. De belangrijkste punten op een rij:
- Vanaf 1 juli 2030 worden bedrijven verplicht om bij grensoverschrijdende B2B-transacties binnen de EU e-facturen uit te reiken. Deze facturen moeten binnen 10 dagen na het belastbare feit elektronisch worden gerapporteerd aan de nationale belastingdienst. Dit betekent dat papieren facturen en pdf-facturen moeten worden vervangen. De afnemer moet ook gegevens over de transactie rapporteren aan de lokale belastingautoriteiten – binnen vijf dagen na ontvangst van de factuur.
- De e-facturatieverplichting ziet op grensoverschrijdende transacties. In de praktijk gaat het dan kortweg over: intracommunautaire prestaties; prestaties waarbij de btw wordt verlegd en overbrengingen van eigen goederen (fictieve intracommunautaire levering). De huidige Opgaaf ICP komt te vervallen.
- Lidstaten kunnen de e-facturatieverplichting ook invoeren voor binnenlandse prestaties, maar zij zijn daar niet toe verplicht. Als een lidstaat hier wel voor kiest, moet het mogelijk zijn om het EU-format te gebruiken voor de e-facturatie. Een lidstaat kan de e-facturatieverplichting dus ook opleggen voor andere prestaties dan grensoverschrijdende transacties.
- De e-facturen moeten voldoen aan de Europese standaard (EN16931). Nationale e-facturatieverplichtingen van lidstaten moeten zijn gebaseerd op deze standaard.
- Lidstaten die vóór 1 januari 2024 al een nationale rapportageverplichting kenden (zoals Italië en Polen) of reeds toestemming hebben gekregen van de Commissie, krijgen tot 1 januari 2035 om hun systemen volledig af te stemmen op ViDA.
Pijler 2: Platformeconomie
Platforms krijgen btw-verplichtingen. Per 1 juli 2028 worden platforms verplicht om btw af te dragen voor bepaalde transacties, zoals:
- kortlopende accommodatieverhuur (bijvoorbeeld Airbnb-achtige diensten);
- personenvervoer (bijvoorbeeld taxidiensten via platforms).
De lidstaten kunnen deze verplichting uitstellen tot 1 januari 2030. Ook kunnen lidstaten ervoor kiezen om deze bepaling niet toe te passen als de onderliggende dienstverrichter gebruikmaakt van de vrijstelling voor kleine ondernemers (de KOR).
Vaak hoeft een verhuurder of chauffeur geen btw af te dragen. Door de zogeheten ‘platformfictie’ van de ViDA wordt het platform – waaronder de chauffeur of verhuurder opereert – geacht om zelf de prestatie te verrichten, en is hij btw-plichtig bij de belastingautoriteiten. Een platform is dus btw-plichtig als de achterliggende dienstverlener geen geldig btw-nummer overlegt of als deze de btw-afdracht niet correct uitvoert. Door de btw-verplichting is een platform er verantwoordelijk voor om de btw te voldoen over de transactie met de consument.
Let op: platforms moeten nauwkeurige transactiedata verzamelen en bewaren. Ook moeten deze data elektronisch beschikbaar worden gesteld op verzoek van lidstaten waar de platformfictie niet van toepassing is. Bovendien wijzigt het btw-aangrijpingspunt bij B2C-platformdiensten naar de plaats waar de dienst uiteindelijk wordt verricht.
Pijler 3: enkelvoudige btw-registratie
De derde pijler, de enkelvoudige btw-registratie (de single VAT registration), heeft tot doel om het aantal benodigde btw-registraties van bedrijven binnen de EU te beperken. Het aantal vereiste btw-registraties van bedrijven binnen de EU zal dalen door een nieuwe reeks regels, die gaan bestaan uit drie elementen:
- uitbreiding van de One Stop Shop (OSS)-regeling;
- uitbreiding van de verplichte verleggingsregeling; en
- een speciale regeling voor de overbrenging van eigen goederen.
Het éénloketsysteem, ook wel One Stop Shop (OSS), maakt het mogelijk voor ondernemers om slechts één aangifte te doen voor alle btw die zij verschuldigd zijn in lidstaten. Vooralsnog is de OSS-regeling alleen van toepassing op B2C-diensten en afstandsverkopen, maar per 1 januari 2028 wordt de OSS-regeling verder uitgebreid. Hierdoor kunnen meer transacties via één loket worden aangegeven:
- B2C-leveringen van energieproducten (elektriciteit, gas, warmte, koeling). Let wel, dit geldt al vanaf 1 januari 2027;
- intracommunautaire verplaatsingen van eigen goederen;
- binnenlandse leveringen aan particulieren (onder voorwaarden);
- installatie- en montageleveringen aan particulieren; en
- leveringen aan particulieren aan boord van een EU-passagiersvoertuig.
Ook wordt de (verplichte) verleggingsregeling uitgebreid: buitenlandse leveranciers hoeven zich in veel gevallen niet meer lokaal te registreren wanneer zij goederen leveren aan binnenlandse belastingplichtigen.
Voor verplaatsingen van eigen goederen wordt in de nieuwe OSS-regeling een optionele regeling ingevoerd. Intracommunautaire verplaatsingen van eigen goederen worden in deze regeling maandelijks gerapporteerd. De hier tegenoverstaande intracommunautaire verwerving wordt vervolgens in de lidstaat van aankomst vrijgesteld van btw (en mag dus geen aanleiding geven tot registratieverplichting).
Fundamentele modernisering
Kort samengevat: ViDA staat voor een grootschalige digitalisering van de btw-rapportage in Europa, met als doel btw-fraude aan te pakken en de btw-administratie binnen de EU te harmoniseren. ViDA zorgt voor fundamentele veranderingen in het Europese btw-stelsel. Aan de hand van de drie pijlers zullen lidstaten de regeling binnen tien jaar (tussen 2025 en 2035) gefaseerd moeten implementeren. De nadruk verschuift naar digitale uitwisseling, snellere rapportage en meer centrale afhandeling van grensoverschrijdende transacties. Zowel belastingadviseurs, accountants als ondernemers moeten anticiperen op aanzienlijke aanpassingen in processen, systemen en fiscaal-juridische kaders.
Alleen door tijdige voorbereiding, herstructurering en digitalisering kunnen ondernemingen compliant blijven en hun internationale btw-risico’s effectief beheersen. Hoewel invoering gefaseerd plaats zal vinden, vraagt de implementatie van ViDA om grote aanpassingen. Voor bedrijven brengt dit niet alleen nieuwe verplichtingen met zich mee, maar ook kansen om hun btw-processen te automatiseren en te optimaliseren.
Vergist u zich hierbij niet in het tijdpad; het vergt tijd om uw administratie volledig klaar te hebben voor de verwerking van e-facturatie en realtime digitale rapportage. Begin daarom vooral niet te laat.
Pieter Zwartkruis MSc RB is Btw-adviseur en docent voor Fiscount, en is gespecialiseerd in grensoverschrijdend Btw-advies en internationale Btw-compliance.
